griep
Elk jaar krijgen ongeveer 800.000 mensen in ons land griep. Voor de meesten blijft het bij een onschuldige week in bed. Maar, een griepepidemie eist gemiddeld duizend tot tweeduizend doden, vooral in de risicogroepen: ouderen, hart-, astma, nier en diabetespatiënten en anderen met een verminderde weerstand. Vooral dat laatste doet de vraag rijzen of de inname van vitamines helpt om de griep buiten de deur te houden. Dr. J.A.H. Eekhof, huisarts-epidemioloog van het LUMC, beantwoordt deze vraag. ‘Griep is het gevolg van een virusinfectie. Er zijn duizenden virussen die verkoudheden, luchtweginfecties, darminfecties enzovoort kunnen veroorzaken. De echte griep of influenza wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Bij vitamines ten behoeve van mogelijke voorkoming van griep of verkoudheden hebben we het vooral over vitamine C. Over het effect van andere vitamines is eigenlijk te weinig bekend om daar iets zinvols over te zeggen. Naar het effect van vitamine C ter voorkoming en bestrijding van klachten als gevolg van virusinfecties is wel veel onderzoek gedaan. De uitkomst daarvan is dat het nemen van extra vitamine C niet helpt om griep te voorkomen.’ Eekhof duidt hier op extra vitamines, in de vorm van preparaten, zo wordt duidelijk uit zijn vervolg: ‘Het is echter wel van belang om te zorgen dat de dagelijkse maaltijden voldoende vitamines bevatten. Goede gevarieerde voeding, voldoende beweging en geestelijke ontspanning helpen de weerstand op peil te houden. Een tekort aan vitamines vergroot de kans op virusinfecties. Wanneer je zorgt dat je dagelijkse voeding voldoende vitamines bevat is het nemen van extra vitamines niet zinvol.’
Is er iets anders dat de mensen uit de risicogroep kunnen doen ter voorkoming of bestrijding van griep of een virusinfectie? Eekhof: ‘Voor mensen met een verhoogd risico is vaccinatie zeer zinvol. De griepprik verkleint bij deze kwetsbare mensen de kans op een ernstig beloop van de griep en de kans op complicaties. Overigens is bij een gevaccineerde patiënt de kans op influenza kleiner, maar niet uitgesloten. Ook beschermt de vaccinatie alleen tegen de influenzavirussen die in het vaccin zijn opgenomen en niet tegen alle andere virussen die vergelijkbare klachten kunnen veroorzaken.’ Dat laatste komt, doordat de Wereldgezondheidsorganisatie elk jaar een vaccin ontwikkelt op basis van de verwachtingen over welke virusvarianten actief zullen worden. Doordat deze varianten vaak mutaties zijn van griepvirussen van het jaar daarvoor, is men in staat de kans op nieuwe infecties te verkleinen, maar duidelijk is dat deze zo niet geheel zijn uit te sluiten.
Een vraag die telkens weer de koude kop op steekt in de winter , is die over ‘kou vatten’. Wat is het eigenlijk, en kun je erdoor verkouden worden? Als je de moeders moet geloven die hun kinderen manen om bij het naar buiten gaan altijd hun jas aan te doen, zou je aannemen van wel. Ik legde de vraag voor aan huisarts De Jongh, docent in het LUMC. ‘Kou vatten is een lastig begrip’ vertelt dokter De Jongh. ‘Verkouden zijn komt door een virusinfectie van de neus en bovenste luchtwegen. Je wordt verkouden doordat andere mensen je aansteken, meestal door hoesten en kuchen. Dat heeft echter niet te maken met kou vatten, want het is onafhankelijk van de temperatuur buiten.’
De kou lijkt hiermee uit de lucht: een losse jas maakt je dus niet ziek. Integendeel, zoals blijkt uit de verdere uitleg van De Jongh. ‘Sterker nog, als je alleen buiten wandelt kan niemand je aansteken en word je ook niet verkouden. In de winter zitten mensen echter gezellig binnen, waar de temperatuur vrij hoog is en de lucht droog, hierdoor gedijen de virussen goed. Je loopt dus aanzienlijk meer kans om verkouden te worden wanneer je gezellig met zijn allen rond de tafel een kopje thee drinkt, dan wanneer je alleen een boswandeling maakt. Ook het idee dat je longontsteking oploopt als je de kou ingaat en geen das om hebt of onvoldoende gekleed bent, is onjuist. Ook dat is een infectie die je vooral van anderen krijgt. Alleen als je onderkoeld raakt neemt je weerstand zover af dat je een gevaarlijk infectie op kan lopen.’
De term ‘verkoudheid’ neemt ons dus nogal bij de neus, zo blijkt. Dat we toch die term hanteren voor deze infecties, zou te maken kunnen hebben met de hogere frequentie hiervan in de koudere perioden van het jaar. En dat heeft dan weer alles te maken met de uitleg van dokter De Jongh over het binnen zitten – dat doen we nu eenmaal ’s winters meer dan ’s zomers.
De beste manier om de verkoudheid buiten de deur te houden is . . . handen wassen. Volgens de Public Health Agency van Canada, een land waar het behoorlijk koud kan zijn, wordt zo’n 80% van de meest voorkomende infecties overgedragen via de handen. Het is dan ook niet toevallig, dat de directeur van dit instituut, dokter Butler-Jones, in zijn 12 pain-free ways to a healthier life de 1ste plek heeft ingeruimd voor Wash Hands.