Hoe ontstaan toch die mooie ribbeltjespatronen in het zand. Door de golven van de branding? Of iets anders? Is daar een wetenschappelijke verklaring voor te geven?
Studentambassadeur Natuurkunde Johannes Simon van de Leidse Universiteit legde me eens uit: ‘Er is een aantal factoren, dat de vorming van ribbelpatronen ondersteunt. In het begin stroomt het water van de branding over het gladde zand en neemt iedere keer een kleine hoeveelheid korrels mee. Als er maar een kleine oneffenheid in het zandoppervlak zit, dan hebben de springende korrels een verhoogde kans om daar te blijven hangen. Heel langzaam vormt zich zo een klein heuveltje. Hoe hoger dit heuveltje wordt, hoe makkelijker er nieuw aangevoerde zandkorrels op zijn helling blijven liggen – de groei versterkt zich dus zelf!
Vanaf een bepaalde hoogte komt er nog een ander mechanisme bij: het stromende water gaat aan de achterkant van het heuveltje een wervel vormen. Deze turbulentie graaft daar langzaam een kleine greppel. Het uit die greppel vrijkomende zand wordt door het water weer verder mee gespoeld. Achter dat greppeltje gaat daardoor weer een volgend heuveltje ontstaan, omdat ook hier het zand makkelijk blijft hangen. Op deze manier ontstaan steeds meer ribbels achter elkaar en krijgen wij de mooie golfpatronen in het zand. Deze patronen zijn trouwens niet alleen op het strand zichtbaar: in woestijnen neemt wind de rol van het water over en ontstaan ook ribbels in het zand.’
Niet alleen de ribbels, ook hele duinen ontstaan op deze manier. Boven land is wind één van de voornaamste transportmiddelen van zand. Zoals de golven aan de kust de ribbeltjes op het strand maken, zo maakt de wind ook duinen. En niet alleen dat: ook kunnen duinen zich met behulp van dit mechanisme verplaatsen. De duin fungeert als een obstakel voor nieuw zand, dat over de top geblazen wordt en aan de windluwe kant afgezet wordt.
(Dit is een bewerking van een tekst die eerder gepubliceerd is geweest in de rubriek De Kwestie van het Leidsch Dagblad.)